Và có thể thoả mãn lòng khao khát hiểu biết của ta mà không cần đến văn chương. Nó có thể phản bạn và làm bạn lạc lối đấy. Sách Anh viết về vấn đề đó không có cuốn nào hơn được cuốn ấy, và không một người nào đã đọc mà còn có thể hiểu lầm rằng thơ là một thứ khổ hình thời Trung cổ, là một giống voi điên khùng, nguy hiểm, hoặc một họng súng tự khạc đạn để bắn chết những người đứng cách bốn chục thước.
Từ sở về nhà bạn có cảm tưởng mệt nhọc đó (ý muốn nói ở sở ra, bạn không thấy mệt nhọc gì cả và bạn mệt không phải vì việc làm mà vì tưởng tượng). Thành thử, lần trước bạn tới nghe hòa nhạc, chỉ thấy thích và mê mẩn như một em nhỏ ngó những đồ chơi bóng lán, tóm lại, bạn chỉ có mặt ở đó thôi; còn lần này thì khác, bạn hẳn đã thực là sống. Ông đi lại bến xe mà đầu óc rỗng không.
Thành một anh chàng rởm là một điều rất dễ mà cũng rất tai hại. Còn trong trường hợp trung bình thì tôi khuyên bạn nên lập chương trình cho sáu ngày một tuần thôi. Y có thể chết trôi trước khi tới cảng Said; y có thể bỏ mạng một cách không vẻ vang chút nào trên bờ Hồng hải; ý muốn của y có thể không bao giờ thực hiện được.
Chắc bạn không dám cả gan chối cãi điều đó chứ? Nếu bạn chịu nhận mà còn không chịu bỏ ra một phần mỗi ngày để suy nghĩ kỹ lưỡng về lý trí, nguyên tắc và hành vi thì có khác gì muốn sáng thì phải có đèn, mà bạn lại nhất định không chịu thắp đèn không? Vậy bạn phải tiến chầm chậm. Nó có thể phản bạn và làm bạn lạc lối đấy.
Còn lý trí, nó chỉ giữ trong đời ta một chỗ nhỏ nhoi. Sau cùng bạn lên giường, mệt phờ vì công việc ban ngày. Sao? Bạn bảo dùng hết năng lực vào 16 giờ đó thì 8 giờ còn lại sẽ mất giá trị ư? Không.
Mà cũng không ai lãnh nó nhiều hơn hoặc ít hơn bạn. Nhưng bạn cũng không có thể tiêu non thời gian được. Bạn lựa một thời đại hoặc một đầu đề, hoặc một tác giả thôi.
Bây giờ chúng ta kiểm điểm lại xem mỗi ngày để dành thì giờ được bao nhiêu. Nhưng dù giàu đến bậc nào, bạn cũng không thể mua lấy được một phút. Người ta phải thăm bạn bè.
Bây giờ chúng ta kiểm điểm lại xem mỗi ngày để dành thì giờ được bao nhiêu. Có một tiểu thuyết Anh, do một nữ sĩ viết, vô cùng hay hơn hết thảy những tiểu thuyết của George Eliot Brontes, cả của Jane Austen, mà có lẽ bạn chưa đọc. Một chương trình làm việc hàng ngày không phải là một tôn giáo.
Sau nầy, có dịp, tôi sẽ nói về văn chương. Một người có thể muốn tới thành La Mecque (Đất thánh của những người theo Hồi giáo). Nếu một người đứng trên bờ hồ tắm và hỏi bạn: "Tôi phải bắt đầu nhảy ra sao đây?" thì chắc chắn bạn đáp: "Cứ nhảy đi, bình tĩnh mà nhảy".
Y có thể chết trôi trước khi tới cảng Said; y có thể bỏ mạng một cách không vẻ vang chút nào trên bờ Hồng hải; ý muốn của y có thể không bao giờ thực hiện được. Thành thử chúng tôi không thể . Học không phải là để thông hiểu văn chương, biết nghệ thuật hoặc một môn học nào khác, mà là để tự biết mình.