Ơû thành ngủ trưa dậy, chưa rửa mặt, còn nằm lăn qua lăn lại nhớ đâu đâu, họ nghe một giọng oanh vàng ở nhà bên hát: Alexis Carel nói: người là vật bí mật. Nhà giáo dục nên lưu tâm huấn luyện riêng cho họ về vấn đề nầy.
Nhà giáo dục nên sáng suốt tìm những lúc bạn trai cô độc để giúp họ giải thoát tâm hồn. Oâng nội ngừng thuật chuyện săn cọp thì họ đánh đáo tiếp theo. Những bạn trai nầy ít sử dụng lý trí và đức tự chủ lắm.
Đây một trái dừa uống nước chưa quăng gáo, vài chiếc guốc hư. Khi lương tâm bị coi thường thì ái tình chỉ còn là nhục tình và chỉ nhắm một mục đích là nhục lạc. Mà đầu não họ thì ngây thơ có khi đến giảng lược.
Bạn trai độ 11, 12 tuổi tuy hay xao lãng vì ham chơi. Lúc còn thanh niên tôi được giới thiệu làm diễn văn trước một khán thính giả lõi non một ngàn người. Họ tráo trở lời nói, nói qua nói lại, khi phủ nhận, khi quả quyết, khi hồ nghi, khi tán thành, khi đả đảo.
Mà trong cuộc xã giao họ có nhiều cái kỳ dị không chịu được. Cùng tuổi hoa niên với bạn trai cũng có những bạn gái có thói quen trầm tư lâu giờ hoặc để suy tính công việc vì buồn sầu, lo âu. Luồng gió độc hại của bịnh dịch duy vật đã len lỏi thổi trong hết mọi nước từ tư bản thực dân đến tư bản phong kiến, từ độc tài phát xít đến cộng sản vô thần.
Họ chẳng những có những ý trật đường rầy với đầu óc thiên hạ mà còn có những kiểu nói, những điệu bộ, nét mặt không mong gì tìm được ở ai. Bạn đã biết bạn trai ưa hoạt động và lúc dậy thì tâm hồn của họ là sân khấu của các tâm tình mâu thuẫn. Đó, chính lực lượng đáng khiếp ấy khủng bố tuổi xuân của bạn.
Mấy câu Gần mực thì đen, gần đ èn thì sáng. Người ta lại càng phải phán đoán làm sao về tác giả của các trữ vật đó. Còn bạn có một người bạn, đồng niên, sau buổi dậy thì cũng có tình yêu nồng nhiệt như bạn.
Các sách báo, phim tuồng, có liên hệ đến tôn giáo đối với họ là bả mía. Lời khuyên đó vàng ngọc. Người bạn trăm năm của bạn, ngoài ra nhan sắc mà bạn say mê còn có những đứctính làm cho con người bạn lúc sống chung ngày một tốt đẹp hơn.
Chính Augustin và Rousseau đã qua thời kỳ mua bán thứ tình nầy. Còn bạn trai khác hẳn. Chị làm đồ ăn dọn lên cho mấy em ăn.
Mà họ hành động như vậy chỉ tại vì trí tuệ của họ hoạt động nông cạn, căn cứ vào ngũ quan hơn vào lý luận: những lý luận về phẩm bình của chúng ta dưới mắt họ là cái gì nông nỗi. Đừng mong họ tín nhiệm để lãnh việc lớn. Nã Phá Luân tướng nhỏ thó mà ý chí dời sông lấp biển, chớ họ có tướng bé dáng điệu phụ nhược thì nguy hiểm lắm.