Cuối cùng, khi đọc thơ trữ tình, bạn không nhất thiết phải biết nhiều về tác giả và hoàn cảnh sáng tác bài thơ. Nhưng hiểu là một sự vận hành theo hai chiều: học viên phải tự hỏi mình và hỏi giáo viên. Nếu không có sự thống nhất về thuật ngữ giữa tác giả và độc giả, sẽ không có sự giao lưu về mặt tri thức, vì thuật ngữ là yếu tố cơ bản của những kiến thức có thể truyền đạt được.
TỔNG QUAN CUỐN SÁCH NÓI VỀ ĐIỀU GÌ? Bạn phải cố gắng tìm ra chủ đề chính của cuốn sách, và phương pháp tác giả phát triển chủ đề này một cách nhất quán bằng việc phân chia nó thành những chủ đề phụ quan trọng. Mọi người, nhất là người đã trưởng thành, thường xấu hổ khi học trượt tuyết. Ngôn ngữ không phải là một phương tiện truyền tải tri thức hoàn hảo nên đôi khi nó cản trở hoạt động giao tiếp.
CUỐN SÁCH CÓ ĐÚNG KHÔNG, ĐÚNG MỘT PHẦN HAY TOÀN BỘ? Bạn không thể trả lời câu hỏi này nếu không trả lời hai câu trên. Thậm chí có những bài báo rất hay, được biên tập công phu, có trách nhiệm nhưng chúng vẫn mang lại vấn đề mà chúng tôi đã bàn ở cuối chương trước. Sau đó chú ý đến các vị trí của từ xem nó được dùng với nghĩa nào, và dựa vào ngữ cảnh để tìm ra nguyên nhân của sự chuyển đổi sắc thái ý nghĩa.
Điều này nghĩa là bạn phải diễn đạt được toàn bộ nội dung cuốn sách một cách ngắn gọn nhất có thể, nhưng không có nghĩa bạn phải nói cuốn sách đó thuộc loại nào. Bạn phải biết tác giả nói gì trước khi quyết định nó đúng hay không. Quy luật chung là càng nỗ lực nhiều, hiệu quả càng cao.
Nhiều người cho rằng đọc và nghe hoàn toàn bị động so với viết và nói. Họ bắt đầu đọc trang đầu tiên, và đọc kỹ cho đến hết mà không đọc phần mục lục. Tất cả những điều trình bày ở trên đầu dẫn đến một điểm là bạn chỉ có thể nói mình đã đọc tác phẩm một cách hiệu quả khi bạn hoàn thành được nó.
Người ta thường nói rằng hầu hết các bài thơ trữ tình ngắn của Shakespeare đều viết vế sự tàn phá của cái mà ông gọi là thời gian huỷ diệt. Những điều chúng ta biết đều phụ thuộc vào họ. Chúng phải xoá bỏ được mọi rào cản ngăn chúng ta cảm nhận một cách sâu sắc theo đúng khả năng của mình.
Bài thơ thứ 138, cũng rất nổi tiếng, bắt đầu bằng những dòng: Ví dụ như tiêu đề của tác giả người Anh Jeremy Collier: A Short View of the Immorality and Profaneness of the English Stage, together with the Sense of Antiquity upon this Argument (Một cái nhìn thiển cận về sự đồi bại và trần tục của sân khấu Anh, cùng ý thức chống lại điều này của người xưa). Thứ hai là về vấn đề sự tách biệt và tính duy nhất của tác giả.
Mỗi cuốn sách là một nét khác biệt với từng độc giả nên không có gì ngạc nhiên khi mỗi độc giả thể hiện nhận định về tính chỉnh thể của sách một cách khác nhau. Cấp độ đọc thứ hai được chúng tôi gọi là đọc kiểm soát. Chúng có thể cho chúng ta cảm tưởng rằng trí óc của ta hoạt động vì chúng yêu cầu ta phản ứng trước những kích thích từ bên ngoài.
Do đó, tất cả những gì chúng tôi đã trình bày về việc đọc sách cũng có thể áp dụng được với tất cả các loại tài liệu khác. Thực tế là với sách tồi, không có gì cần phải nắm bắt cả. Bạn cũng có thể thấy nhận xét thứ tư kết nối ba giai đoạn trong quá trình đọc phân tích ở bất kỳ cuốn sách nào.
Bạn nên nhớ những kinh nghiệm để rút ra các giả thuyết đó không giống những kinh nghiệm đặc biệt của các nhà khoa học mà là kinh nghiệm chung của mọi người. Vì thế, tác phẩm của Commoner dù chủ yếu là lý thuyết nhưng lại có tầm quan trọng vượt lên trên lý thuyết và đi vào thực tế. Vì thế, họ dịch một cách vô thức cụm từ decline and fall (suy tàn và diệt vong) thành rise and fall (phát triển và suy tàn).